Είναι χτισμένη στους πρόποδες της Κλινίτσας, σε υψόμετρο 1.100μ, ανάμεσα στο ελατόδασος του Μαινάλου και το φαράγγι του ποταμού Λούσιου. Σύμφωνα με τη μυθολογία ιδρύθηκε από τον Υψούντα, έναν από τους 50 γιους του μυθικού Λυκάονα και κατόπιν πήρε το όνομα Στεμνίτσα που χρησιμοποιείται σήμερα.
Ολόκληρη, αποτελεί διατηρητέο παραδοσιακό οικισμό, με τα πέτρινα, ψηλά, παραδοσιακά σπίτια, τα πλακόστρωτα δρομάκια, τις πετρόχτιστες κρήνες και τις τόσες γραφικές γωνιές της. Με ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή, μπορεί να ικανοποιήσει τους επισκέπτες της προσφέροντάς τους άνετη διαμονή.
Το μικρό αυτο χωριό, λόγω των φυσικών ιδιομορφιών του, εξώθησε τους κατοίκους του να αναπτύξουν στο έπακρο περίτεχνες δεξιοτεχνίες, που τους έκαναν ξακουστούς τεχνίτες, με αποτέλεσμα να γνωρίσει η Στεμνίτσα δύο αιώνες ακμής (1700 - 1900) που την έκαναν να ξεχωρίζει μέσα σ'όλη την ορεινή Αρκαδία.
Η σπουδαία φήμη των χρυσικών και των ασημικών προσέλκυε στα εργαστήρια της εκατοντάδες νέους για να διδαχτούν τις τέχνες. Μεγάλη φήμη είχαν επίσης και οι μπρουντζάδες, οι καμπανάδες, οι χαλκωματήδες, οι ντουφεξήδες, οι σιδεράδες και άλλοι, μετά όμως από τους χρυσικούς.
Οι τεχνίτες του χρυσού, συνήθως κατασκεύαζαν κοσμήματα, δαχτυλίδια, σταυρούς και πόρπες. Οι ασημιτζήδες, λόγω της ιδιαίτερης εύνοιας που έδειχνε ο κόσμος εκείνη την εποχή στον άργυρο και τις κατασκευές του, είχαν πολύ περισσότερη δουλειά. Τακτικότεροι πελάτες τους ήταν οι πολυάριθμες εκκλησίες και μοναστήρια της εποχής που παράγγελναν εικόνες, κηροπήγια, διακοσμήσεις ευαγγελίων, εξαπτέρυγα κ.λ.π. Ο υπόλοιπος κύκλος εργασιών τους αφορούσε προσωπικά είδη στολισμού και οικιακά σκεύη για τις πλούσιες οικογένειες της εποχής.
Οι αργυροχρυσοχόοι, έκαναν ταξίδια σε μακρινούς τόπους, πουλώντας τα κομψοτεχνήματά τους και ιστοριοδιφικές πηγές αναφέρουν οτι ένας μεγάλος αριθμός τεχνιτών είχε εγκατασταθεί στην Κύπρο, την Αλεξάνδρεια, την Οδησσό και τη σημερινή Ρουμανία.
Ο οικονομικός μαρασμός για τη Στεμνίτσα που ήταν το μοναδικό κέντρο επεξεργασίας μετάλλων στην παλιά Ελλάδα, αρχίζει λίγες δεκαετίες μετά την επανάσταση του 1821. Σ'αυτόν συνέβαλλαν τρία γεγονότα: η ανάπτυξη του εμπορίου με την Ιταλία και άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες, η μαζική παραγωγή κοσμημάτων και ο μαζικός ξεριζωμός των νέων για την Αμερική.
Από τα χρόνια του '70, λειτουργεί στη Στεμνίτσα Σχολή Αργυροχρυσοχοϊας, σήμερα ως τεχνικό επαγγελματικό εκπαιδευτήριο (ΤΕΕ) αργυροχρυσοχοϊας, το οποίο προσφέρει στον ελλαδικό χώρο άριστους τεχνίτες, συνεχιστές της μεγάλης παράδοσης του κλάδου.
Η Στεμνίτσα στις 24/29 Απριλίου 1996 φιλοξένησε το 4ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Σχολών Αργυροχρυσοχοϊας κατά τις εργασίες του οποίου τίμησε δύο από τους ιστορικότερους καθηγητές της σχολής, τον Χαράλαμπο Κατσούλη (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών) και τον Αριστείδη Βλαχογιάννη (δημιουργός κυρίως εκκλησιαστικών ειδών). Οι εκθεσιακοί χώροι της Σχολής, ως ελάχιστο φόρο τιμής, φέρουν τα ονόματά τους.